DORADCA ZAWODOWY – osoba udzielająca pomocy, w formie grupowych
i indywidualnych porad zawodowych, młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu, kierunku kształcenia i szkolenia, uwzględniając ich możliwości psychofizyczne i sytuację życiową a także potrzeby rynku pracy oraz możliwości systemu edukacyjnego, współpracując z rodzicami i nauczycielami
w procesie orientacji zawodowej uczniów oraz wykorzystując w tym celu wiedzę o zawodach, znajomość psychologicznych i pedagogicznych technik, diagnozę rynku pracy oraz techniczne środki przekazywania informacji-zawodowej.
(por.: Klasyfikacja Zawodów i Specjalności. 1995. Wyd. MPiPS. Tom V, Zeszyt 2 cz. II. s. 497)
DORADZTWO ZAWODOWE – można zdefiniować jako usługi i czynności mające na celu pomoc
w podejmowaniu wyborów edukacyjnych, szkoleniowych i zawodowych oraz w zarządzaniu rozwojem zawodowym. Z tego typu usług można korzystać w szkołach, na wyższych uczelniach, instytucjach kształcenia, w publicznych służbach zatrudnienia, w miejscach pracy, w instytucjach pozarządowych
i prywatnych. Wspomniane czynności to przede wszystkim: – dostarczanie informacji edukacyjno-zawodowej, – stosowanie narzędzi służących do oceny, bądź do samooceny, – przeprowadzenie rozmów doradczych, – stosowanie programów edukacyjnych na temat planowania rozwoju zawodowego, – organizowanie staży i praktyk, – realizacja programów rozwijających umiejętności szukania pracy.
Taką definicję podają A. Watts i R. Soltana, autorzy „Podręcznika wdrażania nowoczesnego poradnictwa karier”.
INFORMACJA ZAWODOWA – zbiory danych potrzebnych jednostce do podejmowania kolejnych decyzji zawodowych oraz związanych z zatrudnieniem. Zakres treści, metod i kanały przekazywanych informacji są dostosowane do etapu rozwoju zawodowego jednostki oraz rodzajów podejmowanych decyzji.
(por.: K. Lelińska: Przygotowanie uczniów do wyboru zawodu metodą zajęć praktycznych. (1985). WSiP.
s. 35)
INFORMACJA EDUKACYJNA – zbiory danych potrzebnych jednostce do podejmowania decyzji związanych z dalszym kształceniem i nabywaniem kwalifikacji.
ORIENTACJA ZAWODOWA – działania wychowawcze szkoły, rodziców, i innych osób, grup i instytucji – mające na celu przygotowanie młodzieży do planowania kariery zawodowej, których ważnym elementem jest podejmowanie kolejnych decyzji wyboru zawodu-i-szkoły.
(por.: K. Lelińska: Założenia i kierunki rozwoju poradnictwa zawodowego
w warunkach reformy edukacji(1999) Problemy poradnictwa psychologiczno – pedagogicznego. Nr 2/11,
s. 29)
INFORMACJA EDUKACYJNA – zbiory danych potrzebnych jednostce do podejmowania decyzji związanych z dalszym kształceniem i nabywaniem kwalifikacji.
ORIENTACJA ZAWODOWA – działania wychowawcze szkoły, rodziców, i innych osób, grup i instytucji – mające na celu przygotowanie młodzieży do planowania kariery zawodowej, których ważnym elementem jest podejmowanie kolejnych decyzji wyboru zawodu i szkoły.
(por.: K. Lelińska: Założenia i kierunki rozwoju poradnictwa zawodowego
w warunkach reformy edukacji(1999) Problemy poradnictwa psychologiczno – pedagogicznego. Nr 2/11,
s. 29)
PORADNICTWO-ZAWODOWE – udzielanie pomocy w wyborze szkoły, zawodu, pracy bądź przekwalifikowania się, najbardziej adekwatnych do możliwości psychofizycznych jednostki poprzez poradę indywidualną lub grupową.
Długotrwałe, świadome i celowe działania wychowawcze pobudzające do rozwoju w kierunku trafnego wyboru zawodu, nauki zawodu, poznania go i wykonywania;
Proces pomagania ludziom w rozwijaniu i akceptacji zintegrowanego i adekwatnego obrazu siebie
i swojej roli w świecie pracy. To interpersonalny proces którego celem jest: towarzyszenie jednostce
w planowaniu i w rozwoju kariery przynoszącej jednostce satysfakcję i sukces zawodowy. (Brown, Brooks).
Takie poradnictwo nazywane jest w literaturze przedmiotu poradnictwem / doradztwem kariery.
Zadania jakie stoją przed doradcą zawodowym można podzielić na trzy grupy:
– pierwsza grupa zadań poradnictwa zawodowego – poznanie klienta, co oznacza
w praktyce skłonienie klienta, poprzez dokonanie diagnozy zawodowej, do poznania siebie; swoich cech osobowości; mocnych stron dot.: zdolności ogólnych
i kierunkowych; zainteresowań zawodowych; cech temperamentu; cenionych wartości w odniesieniu do pracy zawodowej, umiejętności i kompetencji zawodowych, siły motywacji do zdobywania przyszłych osiągnięć zawodowych;
– druga grupa zadań poradnictwa zawodowego – przekaz informacji zawodowej,
co oznacza skłonienie klienta, poprzez przekaz informacji zawodowej, do poznania świata zawodów: zadań i czynności zawodowych wykonywanych w zawodach najbardziej wskazanych dla klienta; wymagań psychofizycznych stawianych kandydatom do zawodów; przeciwwskazań zdrowotnych (szczególnie ważnych dla klientów niepełnosprawnych), typów szkół i kierunków kształcenia, prowadzących do zdobycia preferowanego zawodu lub kursów w celu uzyskania nowych kwalifikacji zawodowych; możliwości zatrudnienia w zawodach; nazw zakładów pracy i instytucji, stanowisk pracy, warunków pracy, możliwości awansu i rozwoju zawodowego;
– trzecia grupa zadań poradnictwa zawodowego – usprawnienie procesu decyzyjnego poprzez: kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji; dokonywania wyborów opartych na wiedzy o sobie
i preferowanych zawodach; właściwe zaprezentowanie siebie na rynku pracy: umiejętność pisania podań, ofert, listów motywacyjnych, życiorysu (cv) dla przyszłego pracodawcy; opanowanie technik relaksacyjnych, radzenia sobie ze stresem w sytuacjach trudnych związanych z planowaniem
i realizacją kariery zawodowej.
ZAWÓD – wewnętrznie spójny system czynności wymagający określonych kwalifikacji, wykonywanych
w uregulowany sposób i systematycznie, stanowiący podstawę utrzymania i zapewniający pozycję
w społeczeństwie.
(por.: J. Szczepański: Czynniki kształtujące zawód i strukturę zawodową. Socjologia zawodów. (1965) KiW.)
WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA – ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu przygotowania uczniów do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia. System powinien określać: role i zadania nauczycieli w ramach rocznego planu działań, czas i miejsce realizacji zadań, oczekiwane efekty, metdy pracy.